Του δημοσιογράφου Κων/νου Σ. Μαργαρίτη

Οι δαπάνες της ΕΕ θα βρεθούν στο επίκεντρο των συζητήσεων τα επόμενα χρόνια. Επιβάλλεται να βρεθούν λύσεις με όραμα και προοπτική.

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ), το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος στις δαπάνες του προϋπολογισμού της ΕΕ, αν και μειωμένο, παραμένει ανησυχητικό.

Στην ετήσια έκθεση που δημοσίευσε, το ΕΕΣ επισημαίνει επίσης τους κινδύνους που συνεπάγεται η αυξανόμενη επιβάρυνση από τις δανειακές υποχρεώσεις και τις επιπτώσεις τους στους μελλοντικούς προϋπολογισμούς της ΕΕ και στην ενωσιακή δράση.

Εν μέσω των συζητήσεων για τη διαμόρφωση της επόμενης δημοσιονομικής περιόδου της ΕΕ (από το 2028 και μετά), το ΕΕΣ εφιστά την προσοχή στην ανάγκη για μεγαλύτερη έμφαση στη μέτρηση των επιδόσεων, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία.

Το ΕΕΣ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι λογαριασμοί της ΕΕ για το οικονομικό έτος 2024 απεικονίζουν εύλογα την οικονομική κατάστασή της και ότι οι πράξεις εσόδων δεν περιείχαν σφάλμα.

Επισημαίνει όμως προβλήματα σε σχέση με τους δασμούς, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος οι εισαγωγείς είτε να μην τους δηλώνουν είτε να τους δηλώνουν λανθασμένα.

Σε σύγκριση με πέρυσι, το επίπεδο σφάλματος στις ενωσιακές δαπάνες μειώθηκε σε 3,6 % (από 5,6 % το 2023).

Το ΕΕΣ εντόπισε επίσης παρατυπίες σε τμήμα του ποσού των 59,9 δισ. ευρώ που δαπανήθηκε στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), του κύριου πυλώνα της δέσμης μέτρων της ΕΕ για την ανάκαμψη μετά την πανδημία, γνωστής και ως NextGenerationEU (NGEU).

Διαπίστωσε ότι οι χρηματοοικονομικές επιπτώσεις των εν λόγω παρατυπιών αυξάνονταν διαρκώς.

«Η μείωση του επιπέδου σφάλματος αποτελεί βήμα προόδου, όμως οι παρατυπίες στις δαπάνες της ΕΕ παραμένουν υπερβολικά πολλές», δήλωσε ο κ. Tony Murphy, Πρόεδρος του ΕΕΣ. 

«Οι παρατυπίες αυτές οφείλονται στις αδυναμίες που εξακολουθούν να υπάρχουν στα συστήματα εποπτείας και λογοδοσίας. Καθώς ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ για μετά το 2027 αρχίζει να λαμβάνει μορφή, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να αντλήσουν διδάγματα από τα ευρήματά μας, ώστε να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα και τη διαφάνεια των μελλοντικών προϋπολογισμών της ΕΕ.»

Το ΕΕΣ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το εκτιμώμενο σφάλμα ήταν και σημαντικό και διάχυτο και, για τον λόγο αυτό, διατυπώνει αρνητική γνώμη σχετικά με τις δαπάνες της ΕΕ για έκτο συναπτό έτος.

Για ακόμη μία φορά, το εκτιμώμενο συνολικό ποσοστό σφάλματος, που ανήλθε σε 5,7 % το 2024 (έναντι 9,3 % το 2023), οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό σε παράτυπες πληρωμές που συνδέονταν με δαπάνες στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής της ΕΕ.

Τα συνηθέστερα σφάλματα στον προϋπολογισμό της ΕΕ εξακολουθούν να είναι εκείνα που συνδέονται με τη μη επιλεξιμότητα έργων και εξόδων, καθώς και με τη μη συμμόρφωση με τους κανόνες περί δημόσιων συμβάσεων.

Φέτος, για πρώτη φορά από το 2016, το ΕΕΣ εκτίμησε το επίπεδο σφάλματος στα κονδύλια που διατέθηκαν σε περιφέρειες και χώρες εκτός ΕΕ.

Το 2024 ήταν το τέταρτο έτος υλοποίησης του ΜΑΑ, στο πλαίσιο του οποίου οι χώρες της ΕΕ λαμβάνουν χρηματοδότηση, εφόσον επιτύχουν προκαθορισμένα ορόσημα και τιμές-στόχο.

Σε αντίθεση με τις δαπάνες από τον παραδοσιακό προϋπολογισμό, οι πληρωμές από τον ΜΑΑ προς τα κράτη-μέλη δεν προϋποθέτουν συμμόρφωση με τους ενωσιακούς και τους εθνικούς κανόνες.

Από τις 28 πληρωμές επιχορηγήσεων που καταβλήθηκαν σε κράτη μέλη το 2024 στο πλαίσιο του ΜΑΑ, συνολικής αξίας 59,9 δισ. ευρώ, για 6 δεν είχαν τηρηθεί οι ισχύοντες κανόνες και όροι.

Επιπλέον, εν αναμονή απόφασης σε υπόθεση που εκκρεμεί ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ, το ΕΕΣ δεν ήταν σε θέση να καταλήξει σε συμπέρασμα ως προς την ικανοποιητική ή μη εκπλήρωση δύο ορόσημων που αφορούσαν δικαστικές μεταρρυθμίσεις σε ένα κράτος-μέλος.

Μάλιστα, η ικανοποιητική εκπλήρωση των εν λόγω ορόσημων συνιστούσε προϋπόθεση για την καταβολή οποιασδήποτε πληρωμής από τον ΜΑΑ προς τη συγκεκριμένη χώρα.

Το ΕΕΣ εντόπισε επίσης αδυναμίες στον σχεδιασμό των ορόσημων και των τιμών-στόχου, καθώς και επίμονα προβλήματα με την αξιοπιστία των πληροφοριών που περιλαμβάνονταν στις διαχειριστικές δηλώσεις των κρατών-μελών.

Ως εκ τούτου, διατύπωσε γνώμη με επιφύλαξη σχετικά με τις δαπάνες του ΜΑΑ. Τόνισε επίσης ότι τέτοιο μοντέλο εκτέλεσης των δαπανών πρέπει να χρησιμοποιείται στο μέλλον μόνον όταν μπορεί να διασφαλιστεί ότι οι αρμοδιότητες είναι σαφώς καθορισμένες, ότι η χρηματοδότηση συνδέεται άμεσα με μετρήσιμα αποτελέσματα και ότι οι πληρωμές είναι ιχνηλάσιμες έως το επίπεδο των πραγματικών εξόδων.

Στην ετήσια έκθεση, το ΕΕΣ εφιστά επίσης την προσοχή στο γεγονός ότι ο δανεισμός ενδέχεται να επιτείνει τους κινδύνους για τους μελλοντικούς προϋπολογισμούς της ΕΕ.

Προειδοποιεί ότι, το 2027, οι εκκρεμείς δανειοληπτικές πράξεις της ΕΕ θα μπορούσαν να υπερβούν τα 900 δισ. ευρώ, ποσό σχεδόν 10πλάσιο από εκείνο που ίσχυε μέχρι το 2020, έτος κατά το οποίο θεσπίστηκε η δέσμη μέτρων για την ανάκαμψη μετά την πανδημία (NGEU).

Επιπλέον, οι συνολικές πληρωμές τόκων σε σχέση με το NGEU υπό την τρέχουσα δημοσιονομική περίοδο θα μπορούσαν να υπερβούν τα 30 δισ. ευρώ, ποσό υπερδιπλάσιο της αρχικής πρόβλεψης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ύψους 14,9 δισ. ευρώ.

Την περίοδο 2028-2034, οι πληρωμές τόκων θα μπορούσαν να φτάσουν σχεδόν τα 74 δισ. ευρώ.

Το ΕΕΣ υπογραμμίζει ότι, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των μελλοντικών προϋπολογισμών της ΕΕ, πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη η αυξανόμενη επιβάρυνση που συνεπάγονται οι δανειακές υποχρεώσεις, υπενθυμίζοντας τη σημασία αξιόπιστων εγγυήσεων και την ανάγκη εξασφάλισης επαρκών πόρων για την υλοποίηση των ενωσιακών προγραμμάτων.

Κάθε χρόνο, το ΕΕΣ ελέγχει τα έσοδα και τις δαπάνες της ΕΕ, εξετάζοντας αν οι ετήσιοι λογαριασμοί είναι αξιόπιστοι και κατά πόσον οι πράξεις εσόδων και δαπανών συμμορφώνονται με τους ισχύοντες κανόνες.

Το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος αντιπαραβάλλεται με το όριο του 2 %, που έχει οριστεί ως το ποσοστό σφάλματος πάνω από το οποίο παράτυπες δαπάνες θεωρούνται σημαντικές.

Το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος δεν αναφέρεται σε απάτη, μη αποδοτικότητα των δαπανών ή διασπάθιση πόρων, αλλά αποτελεί εκτίμηση των ποσών που δεν χρησιμοποιήθηκαν σύμφωνα με την ενωσιακή και την εθνική νομοθεσία.

Ωστόσο, στο πλαίσιο των εργασιών του, το ΕΕΣ εντόπισε επίσης 19 περιπτώσεις εικαζόμενης απάτης, τις οποίες διαβίβασε στις αρμόδιες αρχές της ΕΕ.

Η ΕΕ καλείται να διαμορφώνει προϋπολογισμούς που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών και θα εκτελούνται με πλήρη διαφάνεια.